هزینه انتقال آب از دریای عمان به منطقه کرمان و شمال دشت رفسنجان حدود2.6 یورو به ازای هر مترمکعب است حال آنکه به طور مثال تصفیه فاضلاب کرمان حدود 0.6 یورو به ازای هر مترمکعب است

دکتر حاجی کریم رئیس فدراسیون صنعت آب ایران در حاشیه بیست و دومین نمایشگاه بین المللی تاسیسات در‌ خصوص وضعیت منابع آب کشور گفت :

 اگر بخواهیم درباره وضعیت آب در کشور صحبت کنیم ، در کشورمان مهمترین منبعی که برای دسترسی به آب داریم منابع آب تجدیدپذیر است . چرا منابع تجدیدپذیر؟ زیرا این آبها آبهایی  هستند که ما از طریق بارش و نزولات جوی دریافت میکنیم که شامل آبهای سطحی است و آبهای تحت الارضی با عمق کم یعنی چاه هایی که خیلی عمیق نباشند.  در کشور طبق آمار رسمی وزارت نیرو حدود 103 میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر داریم که البته  طبق  آمارهای غیررسمی و دانشگاهی حدود 89 میلیارد مترمکعب برآورد می شود که این داشته ما است. 

منبع آب دیگری که در کشور داریم منابع آب نامتعارف است که ما حدود یک و نیم میلیارد مترمکعب سالانه فاضلاب تصفیه شده شهری داریم، حدود 20 میلیون مترمکعب پساب تصفیه خانه ها ، حدود 230 میلیون مترمکعب الان شیرین سازی آب دریا داریم که اگر تمام طرح های شیرین سازی که در مرحله مطالعات و طراحی هم هستند به بهره برداری برسند حدود یک میلیارد مترمکعب می شود. 

وی در ادامه به موضوع میزان سرانه آب در ایران پرداخت و افزود ،  ایران به صورت عام نه به صورت سرانه، با داشتن حدود 103 میلیاردمترمکعب آب تجدیدپذیر(طبق آمار رسمی وزارت نیرو) رتبه 61 آبی را در دنیا داراست . به صورت عام بد نیست. اما ما کشوری هستیم که در 46 سال گذشته به جمعیت ما حدود 50 میلیون نفر اضافه شده است، تعداد شهرها نیز اضافه شده و سطح زیرکشت کشاورزی ما  بالا رفته است و اینها منجر به این شده است که هنگامی که سرانه را بررسی می کنیم به یکباره  از رتبه 61 به رتبه 156 می رسیم. یعنی بین 192 کشور دنیا ما رتبه 156 هستیم که در نظر داشته باشید 86 میلیون نفری که الان داریم و اراده حاکمیت که بالا بردن جمعیت به بالای صد میلیون نفر است ما در زمره کشورهای بسیار پرجمعیت دنیا قرار می گیریم. 

59 میلیارد مترمکعب منابع آب سطحی و 44.1 میلیارد متر مکعب آب زیرزمینی که همان 103.1 میلیارد متر مکعب منابعمان هست که 93 میلیارد متر مکعبش را مصرف می کنیم.

در دنیا استانداردهایی را وضع کرده اند و  بر اساس مقررات (کپ سازمان ملل 1995) و طبق این استاندارد به این نتیجه رسیده اند که اگر هر کشوری کمتر از  1700 مترمکعب به ازای هر نفر  داشته باشد وارد تنش آبی می شود . اگر به ازای هر نفر 1000 متر مکعب  داشته باشد وارد فقر آبی می شود و اگر کمتر از 500 متر مکعب به ازای هر نفر داشته باشد وارد ورشکستگی آبی می شود  و وارد بحران آبی شدید می شود.

حال اگر ما مناطق شمالی و پربارش کشور را هم در نظر بگیریم سرانه ما 1300 متر مکعب است یعنی همین الان ما بین تنش آبی و فقرآبی قرار داریم . اما نکته اینجاست که 65درصد جمعیت در بخشی است که متوسط دسترسی به آب 487 مترمکعب است (زیر 500مترمکعب) یعنی 65درصد جمعیت کشور در شرایط ورشکستگی آبی زندگی می کنند.

وی افزود طبق بند 71 گزارش جامع ارزیابی منابع آب شیرین؛ اگر کشوری کمتر از 10 درصد از منابع آب تجدیدپذیرش استفاده کند، درشرایط تنش آبی کم، استفاده از 10 تا 20 درصد در شرایط تنش آبی معتدل، از 20 تا 40 درصد در شرایط تنش آبی متوسط و استفاده بیش از 40 درصد منابع آب تجدیدپذیر در شرایط تنش آبی شدید قرار می گیرد. ما از  103.1 میلیارد مترمکعب  منابع آبی  94.4 میلیاد متر مکعب آن را استفاده می کنیم. 82 میلیاردمترمکعب مصارف کشاورزی . 10.7 میلیارد مترمکعب مصارف شرب، بهداشت و صنعت می باشد. (یعنی 90درصد کل مصرف منابع آب ایران است) و اگر آمار منابع دانشگاهی را درنظر بگیریم که وضعیتمان فاجعه آمیز است. 

کشور ایران نه تنها از منظر نسبت بحرانی بلکه از نظر تمامی شاخص های مورد بررسی در وضعیت نامناسبی قرار دارد. ( شاخص آسیب آبی، امنیت آبی، توسعه منابع انسانی، فقرآبی و … )

رئیس فدراسیون صنعت آب ایران افزود در حوزه تغییر اقلیم هر یک درجه افزایش دما تاثیر بسیاری در تبخیر منابع آبی دارد.

از سال 2000 به بعد کشور ما جزو چهار پنج کشوری است که از افزایش دما و گرما آسیب بسیاری دیده است.

در نهایت در سال 2040 ما سیزدهمین کشور آسیب پذیر دنیا از حیث مسئله آب خواهیم بود. 

از حیث وسعت و جمعیت ما در شرایطی هستیم که بین جنوبغرب تا شمال شرق کشور 1700-800 کیلومتر فاصله است. الان که آب را به کویر مرکزی منتقل می کنیم هزینه انتقال نزدیک به  2 یورو به ازاء هر مترمکعب برآورد شده است و  صحبت از هزینه  110هزار تومان در ازای هر مترمکعب انتقال آب تا فلات مرکزی کشور  است. پس این ذهنیت را که شیرین سازی آب دریا می تواند این مسئله را حل کند ، راه حل نیست. هزینه بهره برداری آب شیرین کن کمرشکن است، هزینه انتقالش کمرشکن است. پس ما باید اساسا از این ذهنیت خارج شویم.

ما از لحاظ کیفیت هم مشکل داشتیم، متوسط شوری در 42-3 سال گذشته 2برابر بیشتر شده است یعنی نه تنها با کااهش منابع آب مواجه هستیم بلکه    کیفیت آب هم کاهش پیدا کرده است و به ازای آن   هزینه های ما برای استفاده از آبهای حتی تجدیدپذیر هم بالاتر رفته است 

وی ادامه داد  : وقتی کشورمان را با کشوری مثل فنلاند مقایسه می کنیم   که 184000 برکه و دریاچه و آبگیر دارد که 95 درصد این برکه ها آب قابل شرب دارد متوجه می شویم که افزایش شوری آب در طول 40 سال چه معنایی دارد .

در خصوص منابع آب غیرتجدیدپذیر (ذخایر استاتیکی، آب هایی که با باران دیگر تجدید نمی شوند ) تجدیدشان نیازمند میلیون ها سال گذر زمان است.برآوردها نشان می دهد 400 میلیارد مترمکعب از این آبها داریم که از آن ها هم برداشت کرده ایم. حدود 160 میلیارد مترمکعب برداشت کرده ایم و الان سالانه 16 میلیارد مترمکعب از آن ها برداشت می کنیم . این ها شامل چاه های عمیق، دشت های کرمان و رفسنجان و بخش هایی از سمنان اخیرا به 500-600 متری رسیدیم ). منبع دیگرمان تالاب ها هستند که 66درصد آن ها خشک شده است.دریاچه ارومیه، بختگان، گاوخونی و … می بینید که بعضی ها کاملا خشک شده اند و برخی در آستانه خشک شدن قرار دارند . 

ذخایر آب زیرزمینی هم داریم که آمارها نشان می دهد تا سال 1415 ، 34 آبخوان و تا سال 1420 ، 118 آبخوان از بین می ورد که  وقتی این آبخوان ها از بین برود اولا منبع آب شرب 18.4 میلیون نفر از دست می رود ثانیا 234 میلیون مترمکعب منبع مصرف کنونی منابع از دست می رود و از  ثالثا دست رفتن 15.5 میلیارد مترمکعب منبع مصرف کنونی آب کشاورزی را در پی دارد که تبعات آن  از دست رفتن 1.3 میلیون شغل وابسته به این صنایع و کشاورزی می شود.

دکتر حاجی کریم افزود ، اگر به این  اعداد توجه کنید که وقتی 15.5 میلیارد مترمکعب منابع آب کشاورزی از بین می رود و  در مقابل  و با انجام   تمام طرح های آب شیرین کن که در دست اجرا داریم که نهایتا  یک میلیارد مترمکعب استفاده از آب شیرین کن آب دریا را تصفیه و در دسترس قرار میدهد بیشتر به یک شوخی شبیه است.

هزینه انتقال آب دریا از دریای عمان به منطقه کرمان و شمال دشت رفسنجان حدود 2.6 یورو به ازای هر مترمکعب هست. 

وی ادامه داد خبرخوب اینجاست که بطور مثال تصفیه فاضلاب کرمان حدود 34 هزار تومان به ازای هر مترمکعب است که  می شود 0.6 یورو به ازای هر مترمکعب. شیرین سازی آب دریا معضلات زیست محیطی دارد، تصفیه فاضلاب کرمان یک کار محیط زیستی است. پس ما فرصت هایی هم داریم برای حل بحران آب. 

ما در دنیا از سال 2000 به بعد استاندارد محکمی داریم ، فضای سرمایه گذاری مساعدی برای پروژه های بازچرخانی پساب داریم . یکی از بهترین این استانداردها EPA است، که سازمان حفاظت محیط زیست امریکا  در آن استانداردهایی را برای بازچرخانی آب و پساب مشخص کرده است .  ما در سطح کشور هنوز خیلی استاندارد مشخصی نداریم. مانشریه 535 سازمان برنامه را داریم که در آن  بیشتر به حوزه تعاریف اشاره کرده است و جداول چندان مدونی را هنوز نداریم . تحقیقات و استانداردهای وزارت نیرو دارد آرام آرام صورت می گیرد. 

شرکت جنرال موتور 2میلیون دلار صرفا از جمع آوری آب باران از سقف کارخانه هایش در هزینه های خود  صرفه جویی می کند. یا در پروژه بازچرخانی که در کالیفرنیا اجرا شده است حدود 100 هزارخانه آب مورد نیاز خود را  را از بازچرخانی پساب تهیه می کنند.

Water news associasion سالانه جایزه ای  می دهد به نام جایزه دکتر بهمن شیخ که مبدع این بنیاد بازچرخانی آب یک  ایرانی بوده است. 

امروز بخش زیادی از جوامع دنیا برای تامین آب شرب از بازچرخانی پساب استفاده می کنند. 

وی در خاتمه گفت : اگر ما از بازچرخانی پساب در سیستم گرمایش و سرمایش استفاده کنیم خیلی کار جدیدی نیست ، آن ها دارند روی  آب شرب  کار می کنند. 

برچسب ها: دکتر حاجی کریم رئیس فدراسیون صنعت آب ایران ، بیست و دومین نمایشگاه بین المللی تاسیسات ، وضعیت منابع آب کشور ، Water news associasion ، دکتر بهمن شیخ